Κατερίνα Φωτοπούλου: Η Ελληνίδα ερευνήτρια που μελετά την καταπραϋντική λειτουργία της αφής

Το απαλό άγγιγμα από έναν άλλο άνθρωπο μπορεί να αμβλύνει την επίδραση της κοινωνικής απόρριψης, η οποία είναι μια από τις πιο επίπονες εμπειρίες για έναν άνθρωπο, σύμφωνα με μια νέα έρευνα επιστημόνων στη Βρετανία, με επικεφαλής μια Ελληνίδα νευροψυχολόγο, την δρα Κατερίνα Φωτοπούλου.

Η έρευνα δημοσιεύθηκε στο Nature Scientific Reports και επιχορηγήθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας. Η ομάδα δοκίμασε την επίδραση μιας αργής, στοργικής αφής ενάντια σε μια γρήγορη, ουδέτερη επαφή μετά την κοινωνική απόρριψη και βρήκε μια συγκεκριμένη σχέση ανάμεσα στην απαλή επαφή και την κοινωνικοποίηση.

Η ανακάλυψη, όπως μετέδωσε το ΑΠΕ-ΜΠΕ, ακολουθεί τα πρόσφατα ευρήματα ότι η συναισθηματική κοινωνική επαφή, και ιδιαίτερα το άγγιγμα του δέρματος, μπορεί να κωδικοποιηθεί από ένα ειδικό φυσιολογικό σύστημα που συνδέει το δέρμα με τον εγκέφαλο. Οι ερευνητές του Τμήματος Κλινικής και Παιδαγωγικής Ψυχολογίας του Πανεπιστημιακού Κολλεγίου του Λονδίνου (UCL), με επικεφαλής τη δρα Κατερίνα Φωτοπούλου, μελέτησαν 84 εθελόντριες, οι οποίες κλήθηκαν να νιώσουν το αίσθημα του κοινωνικού αποκλεισμού, του εξοστρακισμού και της έλλειψης αυτοεκτίμησης.

Οι γυναίκες πίστευαν ότι έπαιζαν ένα μηχανογραφημένο παιχνίδι με δύο παίκτες για να μετρήσουν τις ικανότητες νοητικής απεικόνισης τους. Μετά, απάντησαν σε ένα ερωτηματολόγιο που περιελάμβανε ερωτήσεις σχετικά με τις ανάγκες που συχνά απειλούνται από τον εξοστρακισμό, συμπεριλαμβανομένων των συναισθημάτων του ανήκειν, της αυτοεκτίμησης, της ουσιαστικής ύπαρξης και του ελέγχου. Οι συμμετέχοντες πίστευαν ότι έπαιζαν παιχνίδια με άλλους συμμετέχοντες στη μελέτη, όταν στην πραγματικότητα οι άλλοι παίκτες είχαν δημιουργηθεί από υπολογιστή. Όταν οι συμμετέχοντες ξαναρχίσουν το παιχνίδι μετά από 10λεπτο διάλειμμα, οι άλλοι παίκτες σταματούν απροσδόκητα να ρίχνουν μπάλες σε αυτούς μετά από μερικές μπαλιές, με αποτέλεσμα να αισθάνονται κοινωνικά αποκλεισμένοι.

Στη συνέχεια οι επιστήμονες έκλεισαν τα μάτια στις γυναίκες που συμμετείχαν στο πείραμα και τις άγγιξαν στο μπράτσο είτε με αργό και απαλό τρόπο, είτε με γρήγορο και συναισθηματικά ουδέτερο τρόπο. Μετά οι εθελόντριες υποβλήθηκαν σε ψυχολογικό τεστ και διαπιστώθηκε ότι όσες είχαν νιώσει το απαλό και ευαίσθητο άγγιγμα, ένιωθαν πλέον μειωμένα συναισθήματα απόρριψης, σε σχέση με όσες είχαν αγγιχθεί ουδέτερα και στα γρήγορα. Αν και ούτε το απαλό άγγιγμα ήταν αρκετό για να σβήσει τελείως την ψυχική οδύνη του κοινωνικού αποκλεισμού, πάντως τα αρνητικά συναισθήματα είχαν μειωθεί.

«Τα θηλαστικά έχουν μια αναγνωρισμένη ανάγκη για εγγύτητα και προσκόλληση, έτσι δεν αποτέλεσε έκπληξη ότι η κοινωνική υποστήριξη μείωσε τον συναισθηματικό πόνο του αποκλεισμού από τις κοινωνικές επαφές. Όμως αυτό που είναι το πιο ενδιαφέρον, είναι ότι αρκεί ένα απλό άγγιγμα για κάτι τέτοιο. Δεν χρειάζονται ούτε εικόνες, ούτε λόγια, τουλάχιστον όχι σε πρώτη φάση. Αυτό το εύρημα βασίζεται σε στοιχεία που αποδεικνύουν ότι το ίδιο είδος αφής μπορεί να έχει μοναδικά αποτελέσματα στον σωματικό πόνο και μπορεί να έχει συνέπειες για τον ρόλο της αφής σε διάφορες ρυθμίσεις ψυχικής και σωματικής φροντίδας» τόνισε η Ελληνίδα επιστήμονας.

Η Αικατερίνη (Κατερίνα) Φωτόπουλου, σπούδασε νοητική νευροψυχολογία και θεωρητική ψυχανάλυση στο UCL πριν ολοκληρώσει το διδακτορικό της στη γνωστική νευροεπιστήμη στο Πανεπιστήμιο Durham, στο Ηνωμένο Βασίλειο, σύμφωνα με το ellines.com. Είναι επί του παρόντος λέκτορας στη Μονάδα Ψυχανάλυσης, Ψυχολογίας και Γλωσσολογικών Επιστημών στο Πανεπιστημιακό Κολλέγιο Λονδίνου και ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Γνωστικής Νευροεπιστήμης. Είναι επίσης Διευθύντρια του Κέντρου Νευροψυχοανάλυσης του Λονδίνου και διευθύνει την Ομάδα Νευροψυχαναλυτικής Λονδίνου με θέμα: «Ψυχοδυναμική Νευροεπιστήμη και Νευροψυχολογία».

Το 2011, της απονεμήθηκε το βραβείο Σταδιοδρομίας Ελίζαμπεθ Γουόρινγκτον της Βρετανικής Νευροψυχολογικής Εταιρείας.Έχει επίσης λάβει το βραβείο Clifford Yorke (2006) από τη Διεθνή Εταιρεία Νευροψυχαναλυτικής Φροντίδας για Εισαγωγές στην Πρώιμη Επαγγελματική Σταδιοδρομία και το βραβείο Παπανικολάου.