Βρισκόμουν σ’ ένα τραπέζι φίλων σε μια πικάντικη πολιτική συζήτηση, όταν έδραξα την ευκαιρία και έκανα την ερώτηση του αιώνα. Τι είναι ρε παιδιά ο νεοφιλελευθερισμός; Για να πάρω την συνήθη απάντηση από όλους, ότι ο νεοφιλελευθερισμός είναι ο άκρατος καπιταλισμός και η αχαλίνωτη ελεύθερη οικονομία της αγοράς χωρίς κανόνες που το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό κλπ, κλπ κλπ. Κάτι σαν μπαμπούλας δηλαδή.
Ομολογώ ότι η Αριστερή συσκότιση του τόπου έχει κάνει πολύ καλή δουλειά ακόμα και σε οπαδούς της φιλελεύθερης παράταξης. Ε! λοιπόν ας το ξεκαθαρίσουμε.
Ο νεοφιλελευθερισμός εμφανίζεται σαν όρος, και όχι σαν ιδεολογία, αρχικά από τους φιλελευθέρους John Gray, Friedrich Hayek, κι έπειτα από τον αριστερό David Harvey, στο βιβλίο του A Brief History of Neoliberalism).
Η ευκολία να οριστεί ως έτσι, ήταν η ανάγκη επιστροφής στην οικονομία της αγοράς χωρίς κρατικές παρεμβάσεις.
Ο φιλελευθερισμός ήδη είχε αρχίσει να χάνει έδαφος από την εποχή του Α’ Παγκοσμίου πολέμου και δω. Ο πολιτικός φιλόσοφος John Gray, ανέφερε «ότι ο φιλελευθερισμός τραυματίστηκε στον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο και σκοτώθηκε στον Δεύτερο»
Οι υπέρογκες δαπάνες σε εξοπλισμούς και αμυντικά συστήματα, η διόγκωση των κρατικών δαπανών, οι κρατικές παρεμβάσεις στην οικονομία, τα πολυδάπανα κοινωνικά κράτη, η δημοσιοϋπαλληλία, τα δημόσια έργα, δασμοί, διατιμήσεις, στρεβλώσεις των φυσικών νόμων της προσφοράς και ζήτησης και πλήθος άλλων παρεμβάσεων, έφεραν την παγκόσμια οικονομία να βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού. Παράλληλα δε, η θηλιά του εξωτερικού χρέους να μη δίνει και πολλές ευκαιρίες διεξόδου στις ταλαίπωρες κοινωνίες που παρατηρούν ανήμπορες τον επερχόμενο αργό τους θάνατο.
Έτσι το 1947 ο Friedrich Hayek εμπνεύστηκε και δημιούργησε μια ένωση (Mont Pelerin Society) 39 φιλελευθέρων διανοούμενων οικονομολόγων, μεταξύ των οποίων ο Karl Popper, ο Ludwing von Mises, ο Milton Friednan, George Stigler κ.ά, με σκοπό να επαναφέρει τις φιλελεύθερες ιδέες στο προσκήνιο της εφαρμοσμένης πολιτικής.
Η προσπάθεια αυτή πήρε σάρκα και οστά την δεκαετία του 80 όταν οι ιδέες αυτές προέτρεπαν τις δυτικές κυβερνήσεις να επιστρέψουν στις αρχές της οικονομίας της αγοράς. Έτσι δημιουργήθηκε ο νεοφιλελευθερισμός, επαναλαμβάνοντας και πάλι, όχι ως μια νέα ιδεολογία, αλλά σαν μια προσπάθεια επαναφοράς του φιλελεύθερου μοντέλου στις οικονομίες των κρατών.
Η εφαρμογή του όμως συγκρούστηκε με εγκατεστημένες νοοτροπίες και ισχυρά συμφέροντα με αποτέλεσμα ο όρος να πάρει αρνητική χροιά από τους θιγόμενους της πολιτικής αυτής.
Όταν ο νεοφιλελευθερισμός υποστήριζε ότι πρέπει να υπάρχει έλεγχος στη ροη του χρήματος, βρήκε απέναντι του ισχυρά τραπεζικά συμφέροντα. Όταν ο νεοφιλελευθερισμός επεδίωκε τη μείωση των φορολογικών συντελεστών στα εισοδήματα και στις επιχειρήσεις, δέχτηκε τα πυρά όλων εκείνων των ομάδων πίεσης που τρέφονταν από αυτούς.
Όταν ο νεοφιλελευθερισμός αποκρατικοποιούσε μεγάλες ζημιογόνες επιχειρήσεις του Δημοσίου, δεχόταν λυσσαλέα επίθεση από τα οργανωμένα κρατικοδίαιτα συνδικάτα τους που καθόριζαν μόνοι τους τις μισθολογικές τους αυξήσεις και παροχές θέτοντας παράλληλα σε πολιτική ομηρεία τις κυβερνήσεις των κρατών.
Όταν ο νεοφιλελευθερισμός άνοιγε τις αγορές για να δημιουργηθούν νέες σύγχρονες επιχειρήσεις και καινούργια καινοτόμα προϊόντα , οι εγκατεστημένες ολιγαρχίες υπονόμευαν μέσω των χρηματοδοτούμενων κόμματων και ΜΜΕ, τις αποφάσεις της κάθε δημοκρατικά εκλεγμένης εξουσίας.
Όταν ο νεοφιλελευθερισμός έσπαγε τα κρατικά και ιδιωτικά μονοπώλια, είχε απέναντι του, στην πρώτη περίπτωση τους κόκκινους και πράσινους συνδικαλιστές και στη δεύτερη περίπτωση τους «γαλάζιους» και όχι μόνο, καπιταλιστές.
Όταν ο νεοφιλελευθερισμός επεδίωκε να ισορροπήσει την οικονομία με την πραγματικότητα. Δηλαδή, το χρήμα και το επίπεδο διαβίωσης μας να επανέλθει σε ισορροπία με τον παραγόμενο πλούτο, οι γαλαζοπράσινες με κόκκινες αποχρώσεις ηγεσίες του τόπου προτιμούσαν τον δανεισμό της επίπλαστης ευημερίας.
Τώρα όλοι αυτοί βρίζουν αυτόν που τους προειδοποιούσε. Ο νεοφιλελευθερισμός λοιπόν είναι το σύστημα που επιδιώκει την ελεύθερη λειτουργία της αγοράς χωρίς κρατικούς παρεμβατισμούς, αλλά με αυστηρή τήρηση των κανόνων ανταγωνισμού. Θεωρεί ότι ο κύριος ρόλος του κράτους είναι να παρέχει σε όλους τους πολίτες δικαιώματα και πρόσβαση σε τομείς όπως η Υγεία, η Παιδεία, η Κοινωνική Πρόνοια, ο Πολιτισμός, η Δημόσια Διοίκηση, η Δικαιοσύνη, η Δημόσια Τάξη και Ασφάλεια.
Όπως θα κατάλαβε κανείς ο νεοφιλελευθερισμός είναι λιγότερο «άκρατος» ή «ακραίος» από τον κλασικό φιλελευθερισμό και κινείται στις παρυφές της σοσιαλδημοκρατίας, όπως δυστυχώς δεν γνωρίζουν οι 101 Έλληνες στους 100. Τώρα θα μου πεις , εδώ έχει σύγχυση η ΝΔ δεν θα έχουν οι πολίτες αυτής της χώρας; Σωστό κι αυτό.