Η οριακή νίκη του «ναι» επηρεάζει τον Ερντογάν

Με μόλις 51,41 % έναντι 48,59% πέρασε η αναθεώρηση του Συντάγματος για τη διεύρυνση των εξουσιών του επόμενου Προέδρου της Τουρκίας, ο οποίος θα εκλεγεί στις 3 Νοεμβρίου του 2019 και με καταμετρημένο το 99,97% των ψήφων.

Η νίκη ήταν οριακή και ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, δεν έλαβε το αποτέλεσμα που ζητούσε. Ωστόσο κατάφερε να κερδίσει στο δημοψήφισμα για την ενίσχυση των εξουσιών του, όμως η αντιπολίτευση, η οποία τον κατηγορεί για αυταρχική παρέκκλιση, ήδη φωνάζει για νοθεία.

Ο 63χρονος Ερντογάν αναζητούσε μια ηχηρή νίκη. Όμως, σύμφωνα με τα στοιχεία που μετέδιδε στη διάρκεια της περασμένης νύκτας το φιλοκυβερνητικό πρακτορείο ειδήσεων Ανατολή, δεν έλαβε χθες Κυριακή παρά το 51,4%, με καταμετρημένο το 99,9% των ψηφοδελτίων.

Ο επικεφαλής της Ανώτατης Εκλογικής Επιτροπής (YSK) επιβεβαίωσε ωστόσο τη νίκη του «ναι», διευκρινίζοντας ότι υπερβαίνει το «όχι» κατά περίπου 1,25 εκατ. ψήφους, ενώ απέμεναν να καταμετρηθούν μόνο 600.000 ψηφοδέλτια.

«Ελάχιστος θρίαμβος» για την El Pais στην Ισπανία, «Ο Ερντογάν κέρδισε παρά τρίχα» για την Repubblica στη Ρώμη, «Οριακή νίκη» για τους New York Times, «Ο Ερντογάν διεκδικεί μια οριακή νίκη» σύμφωνα με τη Le Figaro στη Γαλλία: οι τίτλοι του παγκόσμιου Τύπου είναι συνολικά σήμερα αυστηροί με τον αρχηγό του τουρκικού κράτους στις ψηφιακές εκδόσεις τους, με την Die Welt στη Γερμανία να μιλάει μάλιστα για μια νίκη που ισοδυναμεί με «μια ήττα».

Συνολικά περίπου 55,3 εκατ. Τούρκοι καλούνταν να ψηφίσουν χθες Κυριακή και το ποσοστό της συμμετοχής έφθασε το 85%, σύμφωνα με την YSK.

«Χειραγωγήσεις» καταγγέλλει η αντιπολίτευση

Σε τηλεοπτική ομιλία του, ο αρχηγός του κράτους χαιρέτισε μια «ιστορική απόφαση» του τουρκικού λαού και κάλεσε τις ξένες χώρες να «σεβαστούν» το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας.

Λίγο μετά, αναφέρθηκε στο ενδεχόμενο να οργανώσει ένα νέο δημοψήφισμα, αυτή τη φορά για την επαναφορά της θανατικής ποινής, μια πρωτοβουλία που θα σήμαινε το τέλος της διαδικασίας για την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Αντιδρώντας σ’ αυτή τη μικρή νίκη του ναι, η ΕΕ πίεσε αμέσως την Τουρκία να αναζητήσει μια «εθνική συναίνεση». Μια διπλωματική κρίση είχε φέρει σε αντιπαράθεση την Άγκυρα με πολλές χώρες της ΕΕ, ιδιαίτερα με τη Γερμανία και την Ολλανδία, μετά την απαγόρευση συγκεντρώσεων υποστήριξης του Ερντογάν στο έδαφός τους στη διάρκεια της πολιτικής εκστρατείας για το δημοψήφισμα. «Δεδομένου του οριακού αποτελέσματος», το Συμβούλιο της Ευρώπης κάλεσε τους Τούρκους ηγέτες να «εξετάσουν τα επόμενα στάδια με σύνεση».

Όσο για τα δύο κύρια κόμματα της αντιπολίτευσης, το CHP και το HDP (φιλοκουρδικό), κατήγγειλαν «χειραγωγήσεις» στη διάρκεια του δημοψηφίσματος και ανακοίνωσαν ότι θα προσφύγουν κατά του αποτελέσματος.

Επικρίνουν ιδιαίτερα ένα μέτρο που ανακοινώθηκε την τελευταία στιγμή από την Ανώτατη Εκλογική Επιτροπή και βάσει του οποίου θεωρούνται έγκυρα τα ψηφοδέλτια που δεν φέρουν τη σφραγίδα του εκλογικού τμήματος, στην κάλπη του οποίου βρέθηκαν.

«Όχι» από την Κωνσταντινούπολη και την Άγκυρα

Το μέτρο αυτό «καθιστά θέμα συζήτησης τη νομιμότητα του δημοψηφίσματος» και «ρίχνει μια σκιά στην απόφαση του έθνους», υποστήριξε το επικεφαλής του CHP Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου.

Μερικές χιλιάδες διαδηλωτές που αμφισβητούσαν τη νίκη του «ναι» φώναξαν συνθήματα κατά του Ερντογάν στις συνοικίες Μπεσίκτας και Καντίκιοϊ της Κωνσταντινούπολης, σύμφωνα με φωτογράφους του Γαλλικού Πρακτορείου. Κανένα επεισόδιο δεν σημειώθηκε ωστόσο στη διάρκεια των διαδηλώσεων αυτών.Παρά την ανακοινωθείσα νίκη του ναι στο σύνολο της χώρας, το στρατόπεδο του όχι κέρδισε στις τρείς κύριες πόλεις, την Κωνσταντινούπολη, την Άγκυρα και τη Σμύρνη. Οι νοτιοανατολικές περιφέρειες, στις οποίες κατοικούν κυρίως Κούρδοι, ψήφισαν επίσης μαζικά κατά της ενίσχυσης των εξουσιών του αρχηγού του κράτους.

«Είναι μια νίκη για τον Ερντογάν, αλλά είναι επίσης μια ήττα. Έχασε την Κωνσταντινούπολη, εκεί όπου άρχισε την πολιτική σταδιοδρομία του εκλεγόμενος δήμαρχος το 1994, έγραψε στο Twitter ο Σονέρ Τσαγκαπτάι, αναλυτής του Washington Institute εξειδικευμένος στην Τουρκία.

Ερντογάν: Όλοι πρέπει να σεβαστούν την απόφαση του έθνους μας ειδικά οι σύμμαχοί μας

“Θέλω να ευχαριστήσω έναν έναν τους ψηφοφόρους μας ” δήλωσε ο πρόεδρος Ερντογάν σε διάγγελμα που απηύθυνε για το δημοψήφισμα.

Ο επικεφαλής του τουρκικού κράτους τόνισε πως ελπίζει τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος θα ωφελήσουν την Τουρκία.

Σύμφωνα με τον ίδιο τα ανεπίσημα αποτελέσματα δείχνουν ότι ο αριθμός των ψήφων υπέρ του “ναι” ανέρχεται σε 25 εκατομμύρια, ήτοι 1,3 εκατομμύρια περισσότεροι ψήφοι έναντι του “όχι”.

Ο Ερντογάν μίλησε για μια ιστορική απόφαση που έλαβε ο τουρκικός λαός κι ότι η μεταρρύθμιση αυτή είναι η σημαντικότερη στην ιστορία της Τουρκίας.

Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε σε ομιλία που εκφώνησε ενώπιον υποστηρικτών του στην Κωνσταντινούπολη ότι μετά το “ναι” στο δημοψήφισμα που διεξήχθη στην Τουρκία, “θα συνεχίσουμε την πορεία μας γρηγορότερα κι ισχυρότεροι”.

Επιπλέον, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε ότι είναι έτοιμος να οργανώσει ένα νέο δημοψήφισμα για την επαναφορά της θανατικής ποινής, αφού χαιρέτισε τη νίκη του “ναι” στο δημοψήφισμα που διεξήχθη στην χώρα για τη συνταγματική αναθεώρηση και την ενίσχυση των εξουσιών του.

Απαντώντας στο πλήθος των υποστηρικτών του που είχαν συγκεντρωθεί στην Κωνσταντινούπολη ο επικεφαλής του τουρκικού κράτους επισήμανε ότι “αμέσως θα συζητήσει το θέμα με (τον πρωθυπουργό Μπιναλί) Γιλντιρίμ”.

Εάν η αντιπολίτευση στηρίξει την επαναφορά της θανατικής ποινής “εγώ τότε θα εγκρίνω” αυτό το μέτρο, υπογράμμισε. Εάν δεν το κάνει “τότε θα οργανώσουμε ένα νέο δημοψήφισμα”, κατέληξε ο ίδιος.

Ο πρόεδρος Ερντογάν θα προεδρεύσει του υπουργικού συμβουλίου στο προεδρικό μέγαρο στην Άγκυρα

Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα προεδρεύσει του υπουργικού συμβουλίου το πρωί στο προεδρικό μέγαρο στην Άγκυρα, μετέδωσε το τουρκικό ειδησεογραφικό τηλεοπτικό δίκτυο CNN Turk, μετά τα ανεπίσημα αποτελέσματα που κατέδειξαν ότι οι ψηφοφόροι ενέκριναν στο δημοψήφισμα την αναθεώρηση του Συντάγματος που μετατρέπει το τουρκικό πολιτικό σύστημα σε προεδρικό.

Ακολουθούν πέντε ερωταπαντήσεις για το τι μπορεί να αλλάξει το αποτέλεσμα:

1.Περισσότερο ή λιγότερο δημοκρατική Τουρκία;

Με τη νίκη του αυτή, ο Ερντογάν αποκτά σημαντικά ενισχυμένες εξουσίες και θεωρητικά μπορεί να παραμείνει στην προεδρία ως το 2029. Η εκτελεστική εξουσία θα είναι συγκεντρωμένη στα χέρια του προέδρου. Το αξίωμα του πρωθυπουργού θα καταργηθεί.

Οι υποστηρικτές του προέδρου λένε πως αυτό ήταν απαραίτητο για να σταθεροποιηθεί η κυβέρνηση και να υπάρξει σαφής διάκριση με τη δικαστική και τη νομοθετική εξουσία.

Όμως οι αντίπαλοί του εκφράζουν φόβους ότι δεν υπάρχει πλέον κανένα αντίβαρο, κανένας μηχανισμός ελέγχου της εξουσίας του με το νέο σύστημα, κάτι που ανοίγει τον δρόμο για την εγκαθίδρυση ενός αυταρχικού καθεστώτος.

Το προεδρικό σύστημα «συγκεντρώνει άνευ προηγουμένου εξουσίες στα χέρια ενός άνδρα και μόνο», υπογραμμίζει ο Άλαν Μακόφσκι του ινστιτούτου μελετών Centre for American Progress.

2.Ποιο είναι το μέλλον της σχέσης της Τουρκίας με την Ευρώπη;

Οι σχέσεις μεταξύ της Τουρκίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιδεινώθηκαν ραγδαία το τελευταίο διάστημα, με τον Ερντογάν να κατηγορεί ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για «ναζιστικές πρακτικές».

Σύμφωνα με τον Τούρκο πρόεδρο, οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της χώρας στην ΕΕ, που βρίσκονται σε τέλμα εδώ και καιρό, θα τεθούν και πάλι «στο τραπέζι» μετά το δημοψήφισμα. Ο Ερντογάν αναφέρθηκε χθες στην πιθανή διοργάνωση ενός ακόμη δημοψηφίσματος, για την επαναφορά της θανατικής ποινής—κάτι που αποτελεί κόκκινη γραμμή για τις Βρυξέλλες.

«Η τακτική του να επιτίθεται συνεχώς στην ΕΕ (…) για να εξυπηρετήσει εσωτερικές πολιτικές σκοπιμότητες πλέον φτάνει στα όριά της», σύμφωνα με τον Μαρκ Πιερινί του κέντρου μελετών Carnegie Europe.

Μετά τη νίκη του στο δημοψήφισμα, ο Ερντογάν δεν αποκλείεται να εγκαταλείψει τον στόχο η χώρα να ενταχθεί στην ΕΕ και να προκρίνει απλά μια διμερή σχέση επικεντρωμένη στο εμπόριο, για παράδειγμα με την προώθηση μιας ενισχυμένης τελωνειακής ένωσης.

3.Πόλεμος ή ειρήνη με τους Κούρδους;

Μετά την κατάρρευση της ιστορικής εκεχειρίας με το Εργατικό Κόμμα Κουρδιστάν (PKK) το καλοκαίρι του 2015, η νοτιοανατολική Τουρκία έχει βυθιστεί σε μια δίνη αιματηρών συγκρούσεων μεταξύ των τουρκικών δυνάμεων ασφαλείας και των κούρδων αυτονομιστών.

Οι νέες ευρείας κλίμακας στρατιωτικές επιχειρήσεις συνοδεύτηκαν από την διεύρυνση της καταστολής των Κούρδων, συμπεριλαμβανομένων πολλών πολιτικών και μέσων ενημέρωσης, που κατηγορούνται ότι συνδέονται με τις «τρομοκρατικές» ενέργειες του PKK.

Καθώς η νίκη του «ναι» επιτεύχθηκε με οριακή διαφορά, ο Ερντογάν ίσως υιοθετήσει μια πιο «συμβιβαστική» στάση στο κουρδικό ζήτημα, εκτιμά η Ασλί Αϊντιντασμπάς του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων.

Μολαταύτα, προς το παρόν η ρητορική του παραμένει πολεμική, και ο φιλοκυβερνητικός Τύπος έκανε λόγο περί μιας επικείμενης χερσαίας επιχείρησης εναντίον του PKK στο βόρειο Ιράκ αμέσως μετά το δημοψήφισμα.

4.Συμφιλίωση ή πόλωση;

Η τουρκική κοινωνία είναι έντονα πολωμένη τα τελευταία χρόνια όσον αφορά το πρόσωπο του Ερντογάν. Στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας για το δημοψήφισμα, ο Τούρκος πρόεδρος δαιμονοποίησε τους αντιπάλους του, κατηγορώντας τους ότι συνεργάζονται με τους «τρομοκράτες» και τους «πραξικοπηματίες».

Ο Ερντογάν «κερδίζει (τις εκλογικές αναμετρήσεις), όμως, τελικά, η μισή χώρα τον αγαπά και η άλλη μισή τον απεχθάνεται. Αυτή είναι η αιτία της κρίσης της σύγχρονης Τουρκίας», κρίνει ο Σονέρ Τσαγκαπτάι, αναλυτής του Washington Institute.

Ο Τούρκος πρόεδρος συμμάχησε με τους υπερεθνικιστές για να κερδίσει τη μάχη του δημοψηφίσματος, γεγονός που ίσως δείχνει περισσότερο ρεαλισμό από πλευράς του σε σχέση με το παρελθόν.

Ορισμένοι παρατηρητές ανέμεναν ότι ο Ερντογάν θα υιοθετήσει πιο συμφιλιωτική ρητορική μετά το δημοψήφισμα, αν κερδίσει.

«Τώρα έχει έλθει η ώρα της αλληλεγγύης, της ενότητας (…) όλοι μαζί είμαστε η Τουρκία», είπε χθες ο πρωθυπουργός Μπιναλί Γιλντιρίμ.

5.Ανάκαμψη της οικονομίας ή πτωτική πορεία;

Οι αγορές θεωρούσαν ότι το «ναι» θα κέρδιζε στο δημοψήφισμα και προσβλέπουν σε μια επιστροφή της σταθερότητας στην Τουρκία, η οποία επλήγη τον τελευταίο ενάμιση χρόνο από αλλεπάλληλες τρομοκρατικές ενέργειες και την απόπειρα στρατιωτικού πραξικοπήματος του Ιουλίου.

Όμως μεσοπρόθεσμα κυριαρχεί η αβεβαιότητα. Η μείωση της εμπιστοσύνης των επενδυτών στους θεσμούς, η αυξημένη πόλωση της κοινωνίας και η καθυστέρηση της υιοθέτησης διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων ίσως επηρεάσουν την ανάπτυξη.

Η νίκη του «ναι» χθες «ενδέχεται να γίνει δεκτή με ικανοποίηση από τις αγορές βραχυπρόθεσμα», είχε εκτιμήσει πριν από την ψηφοφορία το γραφείο της εταιρείας χρηματοοικονομικών υπηρεσιών BCG Partners στην Κωνσταντινούπολη. Όμως η ανάπτυξη «παραμένει ασθενική και οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις (της μετατροπής) του συστήματος (σε προεδρικό) παραμένουν ακόμη άγνωστες», συμπλήρωσε.