Η “απειλή” του Ταγίπ Ερντογάν προς την Ευρωπαϊκή Ένωση για διεξαγωγή δημοψηφίσματος που θα καθορίσει το μέλλον στις σχέσεις Τουρκίας ΕΕ, είναι ακόμα μια ψηφίδα σε ένα μωσαϊκό εντάσεων που θα συνεχίσει να επεκτείνεται.
Και αυτό δεν έχει να κάνει τόσο πολύ με τον “αέρα” του απομονωτισμού και της ψύχρανσης των σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ – ΕΕ που θα επιφέρει η προεδρία του Ντόναλτ Τραμπ. Σίγουρα, θα υπάρξει κάποια διαφοροποίηση στο πως κινείται η αμερικανική εξωτερική πολιτική στην νοτιοανατολική Μεσόγειο, αλλά δεν πρέπει να αναμένεται κάποια ριζική αλλαγή στις επιλογές των ΗΠΑ, όπως σημειώνουν οι αναλυτές.
Αυτό που αλλάζει τα δεδομένα και διαμορφώνει την Τουρκία σε ακόμα πιο απρόβλεπτο “παίχτη” είναι τα ανοίγματα του Ερντογάν προς τη Ρωσία και τα όσα μπορεί να αποσπάσει ο πρόεδρος Βλάντιμιρ Πούτιν από το προσωρινό “πάγωμα” των σχέσεων της Άγκυρας με το ΝΑΤΟ. Στο πλαίσιο αυτό μπορεί να αποδοθούν οι τελευταίες κινήσεις της τουρκικής κυβέρνησης που έχει οξύνει τους τόνους κατά της Δύσης, χωρίς ωστόσο να έχει διάθεση για να προχωρήσει σε μια πλήρη ρήξη με τις Βρυξέλλες και με την Ουάσινγκτον.
Η αντίδραση της ΕΕ
Στο συγκεκριμένο φόντο, η Ευρώπη φαίνεται πως εξαντλεί την υπομονή της, με την συνεδρίαση των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ την Κυριακή στις Βρυξέλλες να βγάζει είδηση. Οι ηγέτες των χωρών της Ένωσης αναμένεται να συζητήσουν τις τελευταίες εξελίξεις στην Τουρκία σε επίπεδο Συνόδου Κορυφής, στις 15 – 16 Δεκεμβρίου. Στις συζητήσεις των ηγετών θα τεθεί πρώτο απ’ όλα το κρίσιμο θέμα του προσφυγικού, με τη συμφωνία που είχε υπογραφεί το 2015 μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας να θεωρείται “κενό γράμμα”.
Από τη μια πλευρά υπάρχει το ζήτημα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας στην Ένωση, ένα ζήτημα που ενδιαφέρει την Άγκυρα με πρώτιστο θέμα τη χορήγηση ταξιδιωτικής βίζας στους Τούρκος πολίτες. Από την άλλη, η πλευρά του Ερντογάν παίζει με τη “βόμβα” του προσφυγικού, καθώς απειλεί ολοένα και περισσότερο για πλήρη κατάργηση της συμφωνίας του 2015, κάτι που θα έφερνε ξανά κατακόρυφη αύξηση των προσφυγικών ροών στην Ελλάδα και που θα συντελούσε σε μια μεγάλη άνοδο του αριθμού των προσφύγων και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, εν μέσω προεκλογικής εκστρατείας σε Γαλλία και Γερμανία.
Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι μπορεί να κάνουν έμμεσες απειλές για “τα ανθρώπινα δικαιώματα που καταπατά το καθεστώς Ερντογάν”, όμως γνωρίζουν πως η Τουρκία δεν είναι μια χώρα για την οποία έχουν τη δυνατότητα να την αφήσουν να γείρει προς την επιρροή της Μόσχας. Έτσι, υπάρχει αυτή η ιδιότυπη διελκυστίνδα, με τους ηγέτες της ΕΕ να μιλούν για ενδεχόμενο οριστικής παύσης των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας και παράλληλα να προσπαθούν να μη σπάσει η συμφωνία για το προσφυγικό.
Η σταγόνα που μπορεί να ξεχειλίσει το ποτήρι στις σχέσεις ΕΕ – Τουρκίας είναι η επαναφορά της θανατικής ποινής, με τον Ερντογάν να έχει ήδη ξεκινήσει το “μασάζ” προς την κοινή γνώμη και τους βουλευτές της γειτονικής μας χώρας για να την επιβολή του εν λόγω μέτρου. Από την πλευρά της ΕΕ, ένα τέτοιο σενάριο θα σήμαινε το τέλος των εύθραυστων σχέσεων με την Τουρκία, καθώς η θανατική ποινή “είναι κόκκινο γραμμή για την Ευρωπαϊκή Ένωση”, όπως δήλωσε το βράδυ της Κυριακής ο Φιλανδός υπουργός Εξωτερικών, Τίμο Σόινι.
Περισσότερο επιθετικές ήταν οι δηλώσεις του Αυστριακού ΥΠΕΞ, Σεμπάστιαν Κουρτς που τόνισε πως δε “βλέπει” αυτή τη στιγμή καμία πιθανότητα για συνέχιση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων ή για μία απελευθέρωση της βίζας για την Τουρκία, και, κατά την άποψή του, αυτές οι προϋποθέσεις που έχει θέσει η Άγκυρα ως αντάλλαγμα για τη συμφωνία για το προσφυγικό, “σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να εκπληρωθούν”.