Του Αλέξανδρου Βέλμαχου
Την ώρα που τα αποτελέσματα των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ αναμένεται να έχουν γίνει γνωστά μέχρι τα ξημερώματα της Τετάρτης (ώρα Ελλάδας), ασχέτως του αν η Χίλαρι Κλίντον θα είναι η πρώτη γυναίκα πρόεδρος στην αμερικανική Ιστορία ή αν ο Ντόναλτ Τραμπ θα κάνει την έκπληξη και θα καταφέρει να κόψει αυτός πρώτο το νήμα στην μάχη για το Λευκό Οίκο, ένα γεγονός που θα επηρεάσει άμεσα την Ευρώπη και την ΕΕ πρέπει να θεωρείται δεδομένο: Η πολιτική των ΗΠΑ απέναντι στις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ήπειρος μας θα αλλάξει.
Οι πολίτες της ΕΕ (των πιο ισχυρών μελών της Ένωσης τουλάχιστον) έχουν εκφραστεί για το ποιος θα θέλανε να επικρατήσει στις αμερικανικές εκλογές. Η απάντηση τους συνοψίζεται στο “Για κανένα λόγο ο Τραμπ, μικρότερο μεταξύ δύο κακών η Κλίντον”. Σύμφωνα με έρευνα του YouGov που διεξήχθη από 20 -25 Οκτωβρίου στις τρεις μεγαλύτερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Βρετανία, Γερμανία, Γαλλία) και στη Σκανδιναβία, ποσοστό 87% – 94% θα επέλεγε την υποψήφια των Δημοκρατικών έναντι 6% – 13% που θα προτιμούσε τον υποψήφιο των Ρεπουμπλικανών.
Την απέχθεια τους προς τον Τραμπ έχουν εκφράσει και κορυφαίοι αξιωματούχοι της ΕΕ, με τον υπουργό Εξωτερικών της Γερμανίας, Φρανκ Βάλτερ Στάινμαγερ να δηλώνει την προηγούμενη εβδομάδα πως μια ενδεχόμενη επικράτηση του Ρεπουμπλικανού για την προεδρία των ΗΠΑ θα ήταν “καταστροφικό σενάριο”. Μάλιστα, ο ΥΠΕΞ της κυβέρνησης Μέρκελ είχε προσθέσει χαρακτηριστικά πως “το φαινόμενο Τραμπ δεν είναι κάτι ξένο για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Έχουμε δει και εμείς τα τελευταία χρόνια πως η άνοδος της ξενοφοβίας και του λαϊκισμού ευνοεί τέτοια φαινόμενα”, σε ένα παραλληλισμό (ίσως όχι και τόσο έμμεσο) του Τραμπ με την άνοδο του ακροδεξιού “Εναλλακτική για τη Γερμανία” (AfD) και την ενίσχυση των ποσοστών του “Εθνικού Μετώπου” της Μαρί Λεπέν στη Γαλλία.
Δεχόμενοι την άποψη πως ο Τραμπ θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα “ξεσάλωμα” ακροδεξιών και ξενοφοβικών τάσεων στην Ευρώπη, εγείρεται το ερώτημα: Η εκλογή της Κλίντον θα είχε διαφορετικά αποτελέσματα;
Μεγαλύτερο “άνοιγμα” σε ανατολική Ευρώπη και Συρία
Παρακολουθώντας την προεκλογική εκστρατεία της πρώην υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, έγινε φανερό πως η Κλίντον επιθυμεί μεγαλύτερη συμμετοχή των ΗΠΑ στο μέτωπο της Ουκρανίας και πιο σκληρή “γραμμή” κατά της Ρωσίας και του Βλάντιμιρ Πούτιν.
Η Κλίντον έχει δηλώσει πως θα “πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις απειλές της Μόσχας προς τους συμμάχους μας στη Βαλτική χερσόνησο” ενώ οι εντεινόμενες φήμες για ανάδειξη της Βιτόρια Νούλαντ ( η αναπληρώτρια υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση Ομπάμα κατά την έναρξη του εμφυλίου στην Ουκρανία το 2013, όταν είχε πει την περίφημη φράση “Γ… την Ευρωπαϊκή Ένωση”) στη νέα ηγεσία του υπουργείου Εξωτερικών επί διακυβέρνησης της Χίλαρι, εντείνουν τις σκέψεις για ποιο επιθετικό “παιχνίδι” των Αμερικανών στην ανατολική Ευρώπη.
Ακόμα, η θητεία της Κλίντον στο υπουργείο Εξωτερικών από το 2008 έως το 2011 και η σημασία που έδειξε στην περιοχή των Βαλκανίων φανερώνουν πως δύσκολα θα επιλεγεί ο δρόμος της “ήπιας διαχείρισης” στο Βαλκανίκο, σε μια περιοχή που ήδη αντιμετώπιζε μεγάλους πονοκεφάλους κατά τη διάρκεια των “προσεχτικών χειρισμών” της απερχόμενης κυβέρνησης Ομπάμα.
Σίγουρη πρέπει να θεωρείται και η μεγαλύτερη ανάμειξη των ΗΠΑ στο μέτωπο της Συρίας, με συνεργάτες της Κλίντον να έχουν αφήσει στο πρόσφατο παρελθόν αιχμές κατά της “ήπιας” (σύμφωνα με αυτούς) αντιμετώπισης που έχει δείξει η Ουάσινγκτον προς το καθεστώς του Μπασάρ αλ Άσαντ. Η ίδια η 69χρονη πολιτικός έχει τονίσει σε δηλώσεις της στον Τύπο πως για την επόμενη, μεταβατική κατάσταση στη Συρία “είναι απαραίτητη η απομάκρυνση του Άσαντ από την εξουσία”, θέση που σίγουρα θα βρει απέναντι τόσο τη Ρωσία όσο και τον Ιράν και την Κίνα, με τις δύο τελευταίες δυνάμεις να έχουν αποφύγει να ταχθούν με το πλευρό της Δύσης μεσούσης της κρίσης στο Συριακό.
Οι δηλώσεις για τις εμπορικές συμφωνίες
Σχετικά με τις μεγάλες εμπορικές συμφωνίες που προωθούν οι ΗΠΑ, αυτή που επηρεάζει άμεσα στην Ευρώπη είναι η Διατλαντική Συμφωνία Εμπορίου και Επενδύσεων (TTIP) με την Αμερική να θέλει να κλείσει όσο πιο γρήγορα μπορεί το εν λόγω deal με την ΕΕ. Η Κλίντον, παρά το ότι έχει χαμηλώσει τους τόνους τους τελευταίους μήνες προ άγρα ψήφων για τις εκλογές, είχε ταχθεί στο παρελθόν θετικά υπέρ της TTIP και αναμένεται να “τρέξει” τις διαδικασίες υπογραφής της, σε περίπτωση που βρεθεί στο αξίωμα του προέδρου. Και αν κάποιος παρατηρήσει τις αντιδράσεις σε διάφορες χώρες της Ευρώπης για την -αρκετά πιο “μαζεμένη”- τυπική ολοκλήρωση της CETA με τον Καναδά, είναι βέβαιο πως μια τέτοια κίνηση από την Κλίντον θα επιφέρει νέες, ακόμα μεγαλύτερες διαμαρτυρίες πολιτών ανά την Ευρώπη.
Εν κατακλείδι, η Κλίντον σίγουρα φαίνεται να είναι μια αρκετά πιο safe επιλογή από τον… γραφικό και εν δυνάμει επικίνδυνο (για τις σχέσεις ΗΠΑ – ΕΕ) Τραμπ. Ωστόσο, η άποψη πως μια προεδρία της Χίλαρι, η οποία τάσσεται υπέρ των φαινομένων που θα δημιούργησαν την αμφισβήτηση στις αρχές της ΕΕ, θα οδηγούσε σε υποχώρηση του ευρωσκεπτικισμού, είναι μάλλον αφελής…