Τον κώδωνα του κινδύνου σχετικά με την «ουδετερότητα του Διαδικτύου» (net neutrality) κρούουν πολλοί στον χώρο του Ίντερνετ, με αφορμή τα σχέδια του Facebook για παρουσίαση μιας αμερικανικής εκδοχής του Free Basics: Μιας εφαρμογής που έχει δεχτεί επικρίσεις στο εξωτερικό.
Όπως αναφέρει η Washington Post, οι σχετικές συνομιλίες με αξιωματούχους της κυβέρνησης και παρόχους είναι σε εξέλιξη εδώ και μήνες, σύμφωνα με πηγές που είναι ενημερωμένες για το ζήτημα.
Ειδικότερα, το facebook προσπαθεί να βρει τρόπο να λανσάρει την εφαρμογή στις ΗΠΑ χωρίς να προκληθούν οι αντιδράσεις που πρακτικά «σκότωσαν» την έκδοσή της στην Ινδία νωρίτερα μέσα στο έτος. Εάν καταφέρει να επιτύχει κάτι τέτοιο, θα πρόκειται για μεγάλη νίκη για το Facebook, που επιδιώκει να διασυνδέσει εκατομμύρια ανθρώπους ακόμα στο Ίντερνετ και την πλατφόρμα του.
Όπως σημειώνεται σε δημοσίευμα του Guardian, τo Free Basics, που άρχισε ως Internet.org, είναι μια εφαρμογή που παρέχει στους χρήστες δωρεάν πρόσβαση σε επιλεγμένες από το Facebook online υπηρεσίες, που σχετίζονται με την ενημέρωση, την εργασία και την εκπαίδευση σε θέματα υγείας. Οι υπηρεσίες αυτές είναι «zero-rated», δηλαδή οι χρήστες δεν χρεώνονται για τα συγκεκριμένα δεδομένα. Η εταιρεία σκοπεύει με αυτόν τον τρόπο να παρέχει πρόσβαση στη Ίντερνετ σε ανθρώπους με χαμηλότερα εισοδήματα- ωστόσο οι επικριτές επισημαίνουν πως εγείρονται ερωτηματικά από το γεγονός ότι το Facebook στην ουσία θα μπορεί να επιλέγει ποιο θα είναι το Ίντερνετ το οποίο βλέπουν οι χρήστες του.
Όπως διευκρινίζεται από την Washington Post, η εφαρμογή δεν θα πληρώνει απευθείας για τα mobile data, αλλά θα επιτρέπει την «επέκταση» (ή «ενίσχυση») των προγραμμάτων δεδομένων μέσω παροχής δωρεάν πρόσβασης σε συγκεκριμένες υπηρεσίες, σε συνεργασία με τους παρόχους. Οι υπέρμαχοι της net neutrality τονίζουν πως οι πάροχοι υπηρεσιών Διαδικτύου δεν θα έπρεπε να επιλέγουν ποιες online υπηρεσίες υπολογίζονται στα όρια δεδομένων στα προγράμματα που προσφέρουν (data caps) γιατί έτσι παρέχεται άδικο πλεονέκτημα σε αυτούς που είναι «zero rated»: (σκεφτείτε ένα πρόγραμμα δεδομένων το οποίο παρέχει δωρεάν κάποιες υπηρεσίες, χωρίς να χρεώνει δεδομένα, τη στιγμή που ο ανταγωνιστής δεν το κάνει).
Σημειώνεται πως στην Ινδία το Free Basics απαγορεύτηκε μετά από 11μηνη δημόσια διαβούλευση, μια εξέλιξη που αποτέλεσε σημαντικό πλήγμα για το Facebook. Έκτοτε, το Facebook έχει επανεξετάσει την προσέγγισή του, επιτρέποντας σε «τρίτες» εταιρείες να προσφέρουν υλικό και υπηρεσίες ως τμήμα του προγράμματος, αρκεί να το κάνει παρέχοντας μια ειδική έκδοση της ιστοσελίδας ή της εφαρμογής, που δεν απαιτεί πολλά δεδομένα.
Το ζήτημα με το Free Basics και το zero-rating, όπως υπογραμμίζει το Gizmodo, είναι πως πρόκειται για έναν πραγματικό «εφιάλτη» όσον αφορά στο net neutrality (την αρχή πως όλα τα δεδομένα στο Ίντερνετ αντιμετωπίζονται ως ίσα, χωρίς να γίνονται διακρίσεις και χρεώσεις ανάλογα με τον χρήστη), καθώς έτσι κάποιες εταιρείες του χώρου του Διαδικτύου θα μπορούν να αποφεύγουν τα data caps, δελεάζοντας παρόχους και προσφέροντας βασικές υπηρεσίες δωρεάν.
Στην ουσία, όπως αναφέρει το Gizmodo, το Free Basics δημιουργεί ένα «περιτειχισμένο Ίντερνετ για φτωχούς»: Αυτό που κάνει δεν είναι να δίνει στους χρήστες χαμηλών εισοδημάτων δωρεάν πρόσβαση στο Ίντερνετ, αλλά πρόσβαση στην εκδοχή του Ίντερνετ που επιλέγει το Facebook, επιδιώκοντας να προσελκύσει πιο πολλούς χρήστες και να τους κάνει να ανταλλάξουν τα προσωπικά τους δεδομένα με μια σειρά υπηρεσιών που παρέχονται από μεγάλες εταιρείες του χώρου του Διαδικτύου.
Συνοπτικά, η αντιπαράθεση είναι μεταξύ αυτών που θεωρούν ότι οι υπηρεσίες τέτοιου είδους παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στο να αποκτήσουν πρόσβαση στο Ίντερνετ πληθυσμοί που δεν έχουν, και αυτών που θεωρούν ότι η εξαίρεση υπηρεσιών από τις χρεώσεις δεδομένων αλλάζει τα δεδομένα στην αγορά, ευνοώντας τις εταιρείες που έχουν την τεχνογνωσία και αρκετά μεγάλα οικονομικά μεγέθη για να συμμετέχουν σε τέτοια προγράμματα.
Σύμφωνα με τη Washington Post, πρόκειται για μια αντιπαράθεση που έχει λάβει χώρα κυρίως έξω από τις ΗΠΑ, όπου τοπικές startups ανταγωνίζονται εδραιωμένες φίρμες του χώρου του Διαδικτύου σε αναδυόμενες οικονομίες. Ωστόσο, η έλευσή της στις ΗΠΑ είναι σημαντική εξέλιξη- με την εταιρεάι να επιχειρεί να πείσει πολλούς μικρούς και τοπικούς παρόχους σε αγροτικές περιοχές να στηρίξουν το Free Basics, που είναι διαθέσιμο σε 49 χώρες ήδη.
Όπως σημειώνει η αμερικανική εφημερίδα, η αμερικανική έκδοση του Free Basics θα στοχεύει στους φτωχότερους και διαμένοντες σε αγροτικές περιοχές Αμερικανούς, που δεν μπορούν να έχουν αξιόπιστο Ίντερνετ υψηλών ταχυτήτων στο σπίτι ή στα smartphones. Δεν έχει γίνει γνωστό ποιες θα είναι οι υπηρεσίες που θα παρέχονται, εάν τελικά δοθεί πράσινο φως από τις αρχές, στις ΗΠΑ.