Μία πρώτη «γεύση» για το τί πρόκειται να ακολουθήσει στην κρίσιμη Σύνοδο Κορυφής στη Μπρατισλάβα την ερχόμενη Παρασκευή θα αποτελέσει η σημερινή ομιλία του Ζαν Κλοντ Γιούνκερ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η οποία θεωρείται η σημαντικότερη του προέδρου της Κομισιόν τα τελευταία έξι χρόνια.
Εν μέσω οικονομικής κρίσης και πολιτικής αβεβαιότητας στην ευρωπεριφέρεια, λόγω του Brexit και της «καυτής πατάτας» του προσφυγικού, το οποίο αναμένεται να βρεθεί στο επίκεντρο της επερχόμενης Συνόδου, ο επικεφαλής της ΕΕ καλείται να κάνει αποτίμηση της τωρινής κατάστασης στην Ευρωζώνη σε σύγκριση με την περασμένη πολύ δύσκολη σε όλα τα επίπεδα χρονιά, αλλά και να αναφερθεί και στα επόμενα βήματα.
Σαφώς και ο κ. Γιούνκερ αναμένεται να στείλει μήνυμα «ενότητας» στην ευρωπαϊκή «οικογένεια», η συνοχή της οποίας απειλείται από ξενοφοβικές αντιδράσεις, από τους τζιχαντιστές και από τα συναπτά έτη σκληρής λιτότητας, που εφαρμόζονται στα κράτη-μέλη της περιοχής.
Πολύ σημαντική αναμένεται να είναι η αναφορά του ισχυρού άντρα της Ευρώπης στο λεγόμενο «πακέτο Γιούνκερ», στο πλαίσιο του οποίου ο ίδιος θα ανακοινώσει πρωτοβουλίες για ενίσχυση των επενδύσεων και της απασχόλησης στην ΕΕ.
Ο επικεφαλής της ΕΕ θα προτείνει, μεταξύ άλλων, μερική τροποποίηση για το Συμφώνου Σταθερότητας. το οποίο επιβάλλει τη δημοσιονομική πειθαρχία στις χώρες της Ευρωζώνης, ελέγχοντας το δημόσιο έλλειμμα. Πιο αναλυτικά, θα εισηγηθεί να μην υπολογίζονται στο έλλειμμα δαπάνες για την Παιδεία και ορισμένες δημόσιες επενδύσεις, ώστε να απελευθερωθούν εθνικοί πόροι που θα τονώσουν την ανάπτυξη.
Επίσης, ο ίδιος θα προτείνει την παράταση του ισχύοντος πακέτου Γιούνκερ έως το 2020, αλλά και τον διπλασιασμό του ποσού στα 630 δισεκατομμύρια ευρώ.
Στην περυσινή του ομιλία ο κ. Γιούνκερ αναφέρθηκε στην πρόκληση του προσφυγικού, μιλώντας στον νου αλλά και στην καρδιά των Ευρωπαίων και θυμίζοντας ότι κάποιος από την οικογένεια τους υπήρξε πρόσφυγας. Είχε ζητήσει να υιοθετηθεί η πρόταση της Κομισιόν για μετεγκατάσταση 160.000 προσφύγων και είχε τονίσει ότι το πρόβλημα δεν είναι η θρησκεία των προσφύγων. Θύμισε μάλιστα και τα λάθη της Ευρώπης στο παρελθόν όταν έκανε διαχωρισμό ανάμεσα σε Εβραίους, Χριστιανούς, Μουσουλμάνους.
Στην ομιλία του 2015 υποσχέθηκε ότι θα γίνει Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή και ζήτησε την κινητοποίηση της ευρωπαϊκής διπλωματίας για την ειρήνευση στη Συρία και τη Λιβύη. Η Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή είναι στη φάση της υλοποίησης. Η μετεγκατάσταση προχωράει αργά αλλά δεν έχει εγκαταλειφθεί.
Πριν ένα χρόνο οι Βρυξέλλες είχαν μπροστά τη διαπραγμάτευση με τη Βρετανία, που πέτυχε τελικά μια καλή συμφωνία τον Φεβρουάριο και τίποτα δεν προμήνυε το σαρωτικό αποτέλεσμα του Brexit που έφερε το δημοψήφισμα.
Νέα επιδείνωση της κοινωνικής πραγματικότητας προκάλεσαν και τα τρομοκρατικά χτυπήματα στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Η οικονομική κρίση δεν έχει τελειώσει. Τα ελλείμματα και τα χρέη της Ευρώπης και κυρίως η ανεργία των νέων στοιχειώνουν το μέλλον και την προοπτική του μοναδικού εγχειρήματος, για το οποίο η Γηραιά Ήπειρος για 60 χρόνια ήταν υπερήφανη: Ειρήνη και ευημερία. Αυτά κλονίζονται και ένα ακόμη φάντασμα εμφανίζεται απειλητικά: Τα ακροδεξιά, τα ρατσιστικά, τα ξενοφοβικά κινήματα.
Ωστόσο, η ΕΕ τη χρονιά που πέρασε, παρά τη συσσώρευση και νέων προβλημάτων, άντεξε.
Ο πρόεδρος Γιούνκερ πρέπει να δώσει τώρα μια προοπτική και μια ελπίδα.
Η Επίτροπος για τη Δικαιοσύνη Βέρα Γιούροβα που επισκέφθηκε πριν τρεις μέρες την Αθήνα, είπε ότι από «τα συμφραζόμενα» της στάσης του Γιούνκερ μπορούμε να αντιληφθούμε τι θα πει σήμερα και πρόσθεσε ότι αυτή η ομιλία θα περιέχει μια «ευχάριστη έκπληξη».
Από τα «συμφραζόμενα» των τελευταίων μηνών, αντιλαμβανόμαστε ότι θα ζητήσει μια πιο χαλαρή εφαρμογή του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, αφού ήδη «αθωώθηκαν» από τις ποινές για τα ελλείμματά τους η Ισπανία και η Πορτογαλία ενώ για τη Γαλλία ο κ. Γιούνκερ κατηγορείται ότι «κάνει τα στραβά μάτια».
Στο πρόσφατο Κολέγιο των Επιτρόπων φέρεται επίσης να ζήτησε να εξαιρούνται από τον υπολογισμό των ελλειμμάτων και των χρεών οι δαπάνες για την Παιδεία και για κάποιες Δημόσιες Επενδύσεις. Παράλληλα ακούγεται το ενδεχόμενο να παραταθεί το Σχέδιο Γιούνκερ και να αυξηθούν οι πόροι του.
Οι δύο Επίτροποι που έχουν τα οικονομικά χαρτοφυλάκια Ντομπρόβσκις και Μοσκοβισί δείχνουν να διχάζονται με τον πρώτο να είναι υπέρ της αυστηρότερης τήρησης των κανόνων και τον δεύτερο να συναινεί στη χαλάρωση, αλλά φαίνεται ότι Σόιμπλε που διευθύνει την ορχήστρα έχει δώσει πράσινο φως, τουλάχιστον για την περίπτωση των ελλειμμάτων Ισπανίας και Πορτογαλίας.
Οι συμφωνίες έγιναν για να τηρούνται αλλά οι έκτακτες συνθήκες απαιτούν και έκτακτες λύσεις και όπως είπε και στην περυσινή του ομιλία ο πρόεδρος της Επιτροπής «δεν είναι καιρός για συνηθισμένα πράγματα».
Η ομιλία για την Κατάσταση της Ένωσης, όπως αναφέρει επίσημα η Επιτροπή, εγκαινιάζει τον διάλογο με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για τη διαμόρφωση του προγράμματος εργασίας της Επιτροπής για το 2017, όπως εξάλλου προβλέπεται στη Συνθήκη της Λισαβόνας.
Η φετινή συζήτηση αναμένεται επίσης να συμβάλει στη Σύνοδο των 27 αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων στην Μπρατισλάβα, που θα πραγματοποιηθεί στις 16 Σεπτεμβρίου 2016, για το μέλλον της Ευρώπης.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα μεταδώσουν ζωντανά την ομιλία και τη συζήτηση στην ολομέλεια:
Ζωντανή διαδικτυακή μετάδοση και live blog στην ιστοσελίδα www.ec.europa.eu/soteu
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο παραπέμπει στην ειδική πλατφόρμα και στο Storify του ΕΚ για απευθείας σύνδεση με τη συζήτηση στην ολομέλεια, και επιπλέον πληροφορίες για τους ευρωβουλευτές και τις πολιτικές τους ομάδες, φωτογραφίες και βίντεο.
Επίσης, μέσα από το EP Newshub, θα εμφανίζονται τα σχόλια των ευρωβουλευτών κατά τη διάρκεια της συζήτησης αλλά και σε όλους τους λογαριασμούς του ΕΚ στο Twitter με το #SOTEU.